Công nghiệp bán dẫn đang trở thành trụ cột của nền kinh tế toàn cầu, thúc đẩy tiến bộ công nghệ và tăng trưởng kinh tế. Với doanh thu dự kiến đạt 600 tỷ USD vào năm 2025, ngành này trở thành một trong những lĩnh vực cạnh tranh nhất trên thế giới. Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách để thúc đẩy công nghiệp công nghệ cao, như chiến lược “Make in Vietnam” và quá trình chuyển đổi số quốc gia, trong đó công nghiệp bán dẫn được xem là lĩnh vực ưu tiên.
Minh họa về quy trình sản xuất chip bán dẫn
Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu tố then chốt
Để cạnh tranh trong ngành công nghiệp bán dẫn, Việt Nam cần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Nhu cầu nhân lực ngành này vào khoảng 5.000-10.000 kỹ sư mỗi năm, nhưng khả năng đáp ứng chỉ đạt khoảng 20%. Công nghiệp bán dẫn là một chuỗi giá trị phức tạp, bao gồm ba công đoạn chính: thiết kế, chế tạo, và đóng gói/kiểm thử, mỗi công đoạn đòi hỏi nhân lực với kỹ năng đặc thù.
Thiết kế là công đoạn sáng tạo nhất, đòi hỏi kiến thức sâu rộng về điện tử và phần mềm. Chế tạo tập trung vào sản xuất wafer bán dẫn thông qua các quy trình vật lý và hóa học tinh vi. Đóng gói và kiểm thử là bước hoàn thiện, đòi hỏi sự chính xác và tỉ mỉ.
Bài học từ Đài Loan và Malaysia
Đài Loan là một ví dụ thành công trong việc phát triển công nghiệp bán dẫn. Chiến lược của Đài Loan kéo dài trong 30 năm, chia thành ba giai đoạn rõ ràng. Họ tập trung vào xây dựng năng lực chế tạo giá rẻ, sau đó đầu tư mạnh mẽ vào nghiên cứu và phát triển (R&D) và thiết kế chip.
Malaysia cũng đã triển khai sáng kiến để thúc đẩy ngành bán dẫn, nhưng thiếu sự nhất quán và dài hạn trong chính sách. Họ đối mặt với tình trạng chảy máu chất xám và hệ sinh thái đổi mới chưa phát triển mạnh mẽ.
Hàm ý chính sách cho Việt Nam
Từ kinh nghiệm của Đài Loan và Malaysia, Việt Nam có thể rút ra bài học quan trọng. Việt Nam cần có chính sách hỗ trợ nhất quán và có thứ tự ưu tiên rõ ràng. Đầu tư mạnh mẽ vào giáo dục và đào tạo, tăng cường hợp tác giữa ngành công nghiệp và học thuật, và thu hút nhân tài là những bước quan trọng.
Ngoài ra, Việt Nam cần đầu tư vào R&D để phát triển công nghệ lõi và sản phẩm chip chuyên dụng. Tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp bằng cách xây dựng khu công nghiệp chuyên biệt và cung cấp ưu đãi cũng là cần thiết.
Minh họa về hợp tác giữa doanh nghiệp và trường đại học