Nghỉ hè – khoảng thời gian lý tưởng để trẻ em nạp lại năng lượng, bồi đắp kỹ năng và trải nghiệm thực tế. Tuy nhiên, với nhiều gia đình, đây lại là giai đoạn “mệt mỏi” nhất trong năm. Nguyên nhân không chỉ xuất phát từ sự thay đổi nhịp sống sinh hoạt mà còn là nỗi lo lắng về việc con trẻ đang ngày càng lún sâu vào thế giới mạng, nơi mà tưởng chừng chỉ để giải trí nhưng lại âm thầm dẫn tới nhiều hệ lụy khó lường.
Chị L.T.P., một phụ huynh tại phường Bồ Đề, Hà Nội, là một trong số hàng trăm gia đình đang phải đối mặt với thách thức của việc quản lý thời gian sử dụng điện thoại thông minh của con cái. Sau gần hai tháng nghỉ hè, các con của chị P. đã bắt đầu có những dấu hiệu thay đổi tính cách rõ rệt, trở nên hay cáu gắt, làm việc qua loa và chỉ mong muốn nhanh chóng quay lại với điện thoại hay tivi. Đặc biệt, cô con gái lớn 12 tuổi của chị luôn dính chặt lấy chiếc điện thoại, đến mức ăn uống hay đi vệ sinh cũng không rời tay.
Theo bác sĩ Nguyễn Như Mạnh, Thạc sĩ Tâm lý học lâm sàng, việc lạm dụng internet và trò chơi điện tử có thể gây ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe tâm thần của trẻ. Nghiện game và internet có thể dẫn đến các rối loạn tâm thần như trầm cảm, lo âu, căng thẳng kéo dài. Ngoài ra, điều này còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng giao tiếp xã hội, gây rối loạn giấc ngủ, mất ngủ và làm suy giảm hiệu quả học tập cũng như công việc.
Tiến sĩ Đặng Hoàng Ngân, chuyên gia tâm lý học phát triển trẻ em và thanh thiếu niên, cũng cảnh báo rằng trẻ em sử dụng mạng xã hội có nguy cơ bắt chước hành vi xấu lan truyền trên mạng, hình thành niềm tin lệch lạc về giá trị đạo đức, giá trị sống. Một số trẻ tin rằng mạng xã hội là nơi chứa mọi lời giải, thậm chí coi người nổi tiếng là “kim chỉ nam” về tư duy và hành vi hay tin rằng sự giàu có là mục tiêu tối thượng.
Trước những nguy cơ tiềm ẩn từ việc trẻ em quá gắn bó với thế giới mạng, các chuyên gia tâm lý khuyên rằng cha mẹ nên đồng hành, trò chuyện và định hướng để trẻ sử dụng công nghệ một cách an toàn, lành mạnh. Thay vì kiểm soát gắt gao, cha mẹ nên tạo điều kiện để con tham gia những hoạt động ý nghĩa như thể thao, học năng khiếu, kỹ năng sống, hoạt động cộng đồng.
Cha mẹ cũng nên xây dựng thời gian biểu linh hoạt nhưng hợp lý, cân bằng giữa giải trí, vận động thể chất, đọc sách và sinh hoạt ngoài trời. Nếu nhận thấy trẻ có dấu hiệu thay đổi hành vi như cáu gắt, lo lắng, hay rối loạn giấc ngủ, kém tập trung, ngại giao tiếp, buồn chán, học tập sa sút, cha mẹ cần nhanh chóng tìm đến sự hỗ trợ của chuyên gia tâm lý. Bằng cách đó, trẻ em có thể tận hưởng một kỳ nghỉ hè thật sự ý nghĩa và lành mạnh.
PGS.TS Nguyễn Trọng Lưu, Phó Chủ tịch Hội Phục hồi chức năng Việt Nam, cũng nhấn mạnh rằng tình trạng sa sút trí tuệ tưởng chỉ xảy ra ở người cao tuổi, nhưng ngày càng có nhiều người trẻ có biểu hiện suy giảm trí nhớ, kém tương tác xã hội và đang bước vào ngưỡng sa sút trí tuệ sớm. Điều này đặt ra một thách thức lớn cho các gia đình và xã hội trong việc hỗ trợ và chăm sóc sức khỏe tâm thần cho trẻ em.
Trước những thách thức này, việc tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia tâm lý và áp dụng các biện pháp can thiệp phù hợp là rất quan trọng. Thông qua việc kết nối với các nguồn lực hỗ trợ, các gia đình có thể được hướng dẫn cách giúp con cái họ vượt qua những khó khăn và phát triển một cách toàn diện.
Một số chuyên gia tâm lý khuyên rằng cha mẹ nên tích cực hỗ trợ con cái mình trong việc xây dựng thói quen lành mạnh và cân bằng. Bằng cách thiết lập các mục tiêu hợp lý, khuyến khích hoạt động thể chất và tạo điều kiện cho con tham gia các hoạt động xã hội, cha mẹ có thể giúp con tránh xa những tác động tiêu cực của việc lạm dụng internet và mạng xã hội.