Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang chịu tác động mạnh mẽ từ các chính sách thuế quan của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump, các doanh nghiệp trên khắp thế giới phải chạy đua để thích nghi với một môi trường thương mại đầy biến động. Từ việc áp dụng ‘kỹ thuật thuế quan’ (tariff engineering) để lách thuế đến việc đàm phán lại hợp đồng với nhà cung cấp, giới doanh nghiệp toàn cầu đang đối mặt với một thực tế mới: hoặc là thích nghi, hoặc là chịu thiệt hại nặng nề.

Tái định hình chuỗi cung ứng là một trong những chiến lược mà các doanh nghiệp đang áp dụng để đối phó với sự thay đổi này. Nhiều công ty lớn như Conagra Brands, Nike và Fastenal đang đối mặt với chi phí tăng cao cùng các gián đoạn trong chuỗi cung ứng. Conagra, tập đoàn sở hữu các thương hiệu như cà chua đóng hộp Hunt’s hay kem tươi Reddi-wip, phải tăng giá các sản phẩm đóng hộp do chi phí thép tấm nhập khẩu tăng cao vì thuế quan. Nike dự kiến chi thêm 1 tỷ USD cho thuế nhập khẩu trong năm nay và đang lên kế hoạch tăng giá ‘có chọn lọc’ vào mùa Thu.

Các ngành công nghiệp như thép, nhôm và bán dẫn cũng nằm trong tầm ngắm của các mức thuế theo ngành, với thép và nhôm phải chịu mức thuế lên tới 50%. Những con số này không chỉ là thách thức tài chính mà còn buộc các công ty phải xem xét lại toàn bộ mô hình kinh doanh của mình. Để đối phó, nhiều doanh nghiệp đang áp dụng một quy trình 3 bước: lập bản đồ các nhà cung cấp thượng nguồn, định lượng tác động tài chính của thuế quan và triển khai các chiến lược giảm thiểu.

Chẳng hạn, việc xác định các nhà cung cấp trực tiếp và gián tiếp giúp các công ty hiểu rõ hơn về dòng chảy thương mại và các điểm dễ bị tổn thương trong chuỗi cung ứng. Việc ứng dụng Sentrisk, nền tảng sử dụng trí tuệ nhân tạo để cung cấp thông tin chi tiết về chuỗi giá trị, giúp doanh nghiệp biến những ‘điểm mù’ thành cơ hội hành động. Bên cạnh đó, một số công ty như Hewlett Packard đã chủ động chuyển hướng sản xuất sang các quốc gia ít chịu ảnh hưởng bởi thuế quan như Thái Lan, Việt Nam hay Mexico để giảm thiểu rủi ro từ các mức thuế mới.

Áp dụng ‘kỹ thuật thuế quan’ là một chiến lược nổi bật mà các doanh nghiệp đang áp dụng để giảm thiểu tác động của thuế quan. Hãng hàng không Delta là một ví dụ điển hình. Để tránh mức thuế 10% áp lên máy bay sản xuất tại châu Âu, Delta đã tháo động cơ do Mỹ sản xuất từ các máy bay Airbus A321neo ở châu Âu và vận chuyển riêng chúng về Mỹ, qua đó tránh được thuế nhập khẩu đối với toàn bộ máy bay.

Tariff engineering không phải là một khái niệm mới. Từ thế kỷ XIX, các doanh nghiệp đã áp dụng phương thức này thông qua việc tận dụng các kẽ hở trong luật thuế. Ngày nay, các công ty như Columbia Sportswear hay Converse tiếp tục áp dụng chiến lược trên. Tuy nhiên, tariff engineering không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Ford đã phải trả giá đắt khi cố gắng lách thuế 25% áp lên xe tải nhập khẩu bằng cách lắp ghế tạm thời vào các xe tải Transit Connect để phân loại chúng là xe chở khách với mức thuế chỉ 2,5%.

Sự bất ổn từ chính sách thuế quan của Tổng thống Donald Trump không chỉ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp mà còn làm thay đổi cục diện thương mại toàn cầu. Những đồng minh thân cận của Mỹ như EU đang tìm cách mở rộng quan hệ thương mại với các thị trường khác, như khối Arab hay khối Mercosur ở Nam Mỹ, để giảm sự phụ thuộc vào Mỹ. Các doanh nghiệp lớn, đặc biệt là những công ty có doanh thu trên 10 tỷ USD, đang dự báo những tác động tiêu cực gần như chắc chắn từ thuế quan.

Để ứng phó, các công ty lớn đang cắt giảm chi phí hoạt động, đàm phán lại giá với nhà cung cấp và áp dụng chiến lược tồn kho ‘đúng lúc’. Trong khi đó, các doanh nghiệp nhỏ hơn lại tập trung vào việc cung cấp các dịch vụ giá trị gia tăng để biện minh cho việc tăng giá sản phẩm. Dù bối cảnh thương mại toàn cầu đang thay đổi nhanh chóng, các doanh nghiệp không thể chỉ ngồi yên chờ đợi sự rõ ràng từ các cuộc đàm phán thương mại.

Việc lập kế hoạch mang tính dài hạn, từ việc dự đoán các mức thuế mới đến việc chuẩn bị cho các kịch bản xấu nhất, đã trở thành yếu tố sống còn. Trong bối cảnh các cuộc đàm phán thương mại vẫn tiếp diễn, một thông điệp đang hiện lên rõ ràng: thích nghi hoặc bị tụt hậu. Những công ty chủ động điều chỉnh chuỗi cung ứng, tận dụng các kẽ hở thuế quan hợp pháp và liên tục đánh giá lại chiến lược của mình sẽ có cơ hội vượt qua cơn bão thuế quan và định vị bản thân để phát triển trong một thế giới thương mại đầy bất định.

Ông Nguyễn Hoài Nam, Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), đã nhấn mạnh vai trò quan trọng của công tác phát triển thị trường trong việc thúc đẩy ngành thủy sản xuất khẩu. Trong thời gian qua, VASEP đã nhận được sự hỗ trợ tích cực từ các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài, đặc biệt là các thương vụ, trong việc phát triển thị trường xuất khẩu cho các sản phẩm thủy sản.

Ông Nam bày tỏ mong muốn thông qua hoạt động ngoại giao kinh tế, sự hỗ trợ này sẽ tiếp tục được duy trì và tăng cường, giúp ngành thủy sản có thể khai thác hiệu quả hơn các thị trường xuất khẩu truyền thống và mở rộng thị trường mới. Sự hỗ trợ từ các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài đã giúp VASEP đẩy mạnh công tác xúc tiến thương mại, tổ chức các hoạt động quảng bá sản phẩm thủy sản Việt Nam ra nước ngoài.

Bên cạnh đó, ông Nam cũng kỳ vọng các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Chính phủ đã đàm phán và ký kết trong thời gian qua sẽ mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho ngành thủy sản. Các FTA như Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – Liên minh Châu Âu (EVFTA), Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – Nhật Bản (VJEPA) hay Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đã giúp giảm thuế nhập khẩu và tăng cường khả năng cạnh tranh của các sản phẩm thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Trong các đợt rà soát FTA sắp tới, VASEP hy vọng có thể mở rộng thêm một số ưu đãi, đặc biệt liên quan đến các mặt hàng chủ lực như cá tra, tôm, cá ngừ và các sản phẩm thủy sản khác. Điều này sẽ giúp tăng cường lợi thế cạnh tranh của ngành thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế và tận dụng được tối đa các cơ hội từ các FTA.

Ông Nam cũng nhấn mạnh rằng việc tận dụng các FTA và sự hỗ trợ từ các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài là rất quan trọng trong việc thúc đẩy xuất khẩu thủy sản. Hiệp hội sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng để đẩy mạnh công tác phát triển thị trường và tận dụng các cơ hội từ các FTA, nhằm duy trì và tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu thủy sản.

Để hỗ trợ các doanh nghiệp thủy sản tận dụng các FTA, VASEP đã tổ chức nhiều hoạt động hỗ trợ, bao gồm bồi dưỡng kiến thức về các quy định và tiêu chuẩn của thị trường xuất khẩu; hỗ trợ xây dựng hệ thống quản lý chất lượng đáp ứng yêu cầu của các FTA; và cung cấp thông tin về các thị trường xuất khẩu tiềm năng.

Thị trường thương mại điện tử (TMĐT) toàn cầu đang chứng kiến sự tăng trưởng ấn tượng của các doanh nghiệp Việt Nam. Trong 5 năm qua, số lượng sản phẩm bán ra trên Amazon của các doanh nghiệp Việt đã tăng hơn 300%. Điều này cho thấy những bước tiến vững chắc của các doanh nghiệp Việt trên thị trường quốc tế.

Ngày 23/7, Hội nghị ‘Bứt phá Xuất khẩu: Thương hiệu Việt cất cánh toàn cầu’ đã diễn ra tại Hà Nội, đồng tổ chức bởi Cục Xúc tiến Thương mại (Vietrade) – Bộ Công Thương và Amazon Global Selling Việt Nam. Hội nghị tập trung vào việc thảo luận về các cơ hội và thách thức của các doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường TMĐT toàn cầu.

Theo ông Larry Hu, Tổng Giám đốc Amazon Global Selling Đông Nam Á, các doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm tỷ lệ lớn và là động lực tăng trưởng của Amazon, với gần 2 triệu nhà bán hàng trên toàn cầu, chiếm 60% tổng doanh số bán hàng. Ông Hu cũng chia sẻ 7 yếu tố quan trọng giúp nhà bán hàng Việt Nam thành công trong TMĐT, bao gồm đổi mới sản phẩm, hiểu biết về khách hàng và thị trường, quản lý mạng lưới logistics toàn cầu hiệu quả, xây dựng thương hiệu toàn cầu, xác định đúng thị trường và đảm bảo tuân thủ quy định, tận dụng sức mạnh của AI, và duy trì tinh thần học hỏi và đổi mới.

Hội nghị cũng đã công bố thiết lập quan hệ đối tác 3 năm cùng triển khai chương trình ‘Thương Hiệu Việt tăng trưởng toàn cầu’ (V-Brands Go Global with Amazon). Hợp tác quan trọng này hướng tới mục tiêu chung trong việc tạo bệ phóng thành công cho các doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường TMĐT toàn cầu. Chương trình đặt ra hai mục tiêu: cung cấp chương trình đào tạo toàn diện và chứng nhận xuất khẩu trực tuyến cho 1.000 doanh nghiệp Việt Nam, đồng thời hỗ trợ 30 thương hiệu quốc gia tăng cường hiện diện quốc tế thông qua TMĐT với Amazon.

Ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến Thương mại, Bộ Công Thương, cho biết việc chủ động đa dạng hóa các hoạt động xúc tiến thương mại trên môi trường số không còn là lựa chọn mà là điều kiện tiên quyết để nâng cao năng lực cạnh tranh, khả năng thích ứng và phát triển bền vững của doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Ông Larry Hu, Tổng Giám đốc Amazon Global Selling Đông Nam Á, cho biết đây là giai đoạn chuyển mình của thương mại số Việt Nam. Amazon Global Selling nhận thấy xuất khẩu qua TMĐT đang trở thành một động lực quan trọng trong chiến lược thương mại quốc tế và phát triển thương hiệu của Việt Nam. Thông qua hợp tác với Cục Xúc tiến Thương mại (Vietrade), Amazon sẽ hỗ trợ doanh nghiệp tại các khu vực kinh tế đang phát triển đổi mới sản phẩm, chuyển đổi số hoạt động và vươn ra toàn cầu.

Trong bối cảnh toàn cầu đang ngày càng tập trung vào các giá trị bền vững, xanh hóa không chỉ là một xu thế mà còn là điều kiện thiết yếu để duy trì và nâng cao năng lực cạnh tranh. Hiệp hội Doanh nghiệp (DN) Vĩnh Long vừa tổ chức hội thảo ‘Tiếp cận tiêu chuẩn, xanh hóa ngành chủ lực’ nhằm khẳng định rằng xu hướng chuyển đổi xanh là bắt buộc để có thể tham gia sâu rộng vào thị trường và chuỗi cung ứng toàn cầu.

Ông Trần Văn Đức, Chủ tịch Hiệp hội DN Bến Tre, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng Giám đốc Benico, cho biết Bến Tre có ngành dừa phát triển mạnh mẽ và Việt Nam là một trong năm nước có diện tích dừa lớn nhất thế giới, với sản lượng đứng thứ năm. Tổng kim ngạch xuất khẩu của ngành dừa đã đạt trên 1,1 tỷ USD vào năm 2024. Vĩnh Long có diện tích trồng dừa đạt gần 117,3 ngàn hecta, chiếm gần 60% ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), và sản lượng chiếm 58%. Hiện nay, tiêu chuẩn ESG (môi trường, xã hội và quản trị) và xu hướng thị trường ngành dừa đang đặt ra nhiều thách thức nhưng cũng mang lại nhiều lợi ích.

Ông Đức nhấn mạnh rằng ESG không chỉ là lợi thế cạnh tranh mà đang trở thành điều kiện tiên quyết để sản phẩm dừa tiếp cận các thị trường xuất khẩu khắt khe như thị trường EU, Mỹ, Nhật, Hàn Quốc… Ngoài ra, việc triển khai ESG giúp DN nhận diện, đo lường và quản trị hiệu quả các rủi ro như biến đổi khí hậu, gián đoạn chuỗi cung ứng, thay đổi chính sách xuất nhập khẩu hoặc giải quyết tranh chấp hiệu quả. Đây có thể xem là nền tảng để ngành dừa phát triển bền vững theo hướng sinh thái, công bằng và hiệu quả lâu dài.

Được thành lập vào tháng 6/2025, HTX Nông nghiệp bền vững Lạc Địa đã xác định mục tiêu chiến lược là cung cấp tín chỉ carbon, hướng tới mục tiêu Net-Zero của Việt Nam vào năm 2050, bằng cách áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn cho cây dừa bản địa, tạo ra đa giá trị, thích nghi với biến đổi khí hậu và giảm phát thải.

Theo ông Trần Anh Thuy, Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Bến Tre, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng Giám đốc Công ty CP Phú Lễ, HTX hiện có 56 thành viên, trong đó có 3 công ty và 53 cá nhân tự nguyện tham gia góp vốn sản xuất kinh doanh, đều là những người dân địa phương. Nhờ đó, ba yếu tố kinh tế, xã hội và môi trường được phát triển hài hòa, kiến tạo nên một cộng đồng sống lành mạnh và phát triển bền vững.

Ông Thuy chia sẻ rằng vùng dừa được hình thành mang lại cơ hội du lịch bền vững như là tour du lịch học tập về ESG, du lịch sinh thái cộng đồng, mang lại cơ hội tạo sinh kế xanh cho người dân địa phương.

Theo ông Nguyễn Tường Nam, Chủ tịch Hiệp hội DN Vĩnh Long, hiệp hội luôn đẩy mạnh chuyển đổi xanh trong các DN. Trong đó, tổ chức tập huấn, hội thảo; hợp tác với chuyên gia, nhà tư vấn, nhà đầu tư cũng như giới thiệu DN xanh tiêu biểu, kiến nghị chính sách chuyển đổi xanh.

Ông Nam cho rằng sản xuất xanh sẽ góp phần giúp DN áp dụng tiêu chuẩn mới, đổi mới công nghệ, cải thiện quy trình sản xuất theo hướng thân thiện môi trường, đáp ứng các hàng rào kỹ thuật, gia nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. Đồng thời giúp DN chủ động thay đổi tư duy, từng bước nâng cao năng lực quản trị, đổi mới mô hình sản xuất-kinh doanh, vừa bảo vệ môi trường, vừa nâng tầm thương hiệu quốc gia, vì một nền kinh tế phát triển bền vững.

Có thể nói, tiếp cận tiêu chuẩn xanh hóa ngành hàng chủ lực là một chủ đề mang ý nghĩa thời sự, thiết thực và chiến lược trong bối cảnh kinh tế xanh và tăng trưởng bền vững đang trở thành xu hướng tất yếu toàn cầu.

Hiện ba tỉnh Vĩnh Long, Bến Tre và Trà Vinh đã hợp nhất thành tỉnh Vĩnh Long mới, mở ra không gian phát triển rộng lớn hơn, nhưng cũng đặt ra yêu cầu cấp thiết phải tái cấu trúc ngành hàng, liên kết vùng và đặc biệt là xanh hóa ngành hàng chủ lực, xanh hóa toàn diện quá trình sản xuất-tiêu dùng để sử dụng hiệu quả tài nguyên và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Theo Sở Công Thương, thời gian qua, tỉnh đã tập trung nguồn lực, ưu tiên hỗ trợ các ngành hàng như dừa, gốm, năng lượng tái tạo… hướng đến giảm phát thải, nâng cao giá trị gia tăng và mở rộng thị trường xuất khẩu.

Tuy nhiên, nhìn thẳng vào thực tiễn, phần lớn các cơ sở sản xuất vẫn còn quy mô nhỏ, công nghệ lạc hậu, chưa đạt tiêu chuẩn quốc tế, khó tiếp cận các chuỗi cung ứng toàn cầu ngày càng khắt khe về ESG, carbon thấp, truy xuất nguồn gốc…

Ông Trần Quốc Tuấn, Thường vụ Tỉnh ủy, Giám đốc Sở Công Thương, cho biết xác định chuyển đổi xanh không phải là lựa chọn, mà là con đường tất yếu. Ngành công thương sẽ triển khai một số định hướng để phát triển trong lĩnh vực kinh tế xanh.

“Bằng nhiều giải pháp, chúng tôi cố gắng kết nối DN với hệ thống tiêu chuẩn ESG, thương mại xanh, chuyển đổi số. Chúng tôi xác định rằng, nếu không đi cùng DN thì DN sẽ tốn nhiều thời gian mới có thể về đích,” ông Tuấn nói.