Ba mô hình tiêu biểu trong giảm phát thải khí nhà kính vừa được vinh danh tại Diễn đàn Net Zero Việt Nam 2025, một sự kiện nổi bật hướng đến mục tiêu trung hòa carbon của Chính phủ Việt Nam. Sự vinh danh này không chỉ ghi nhận những nỗ lực đáng kể của các tổ chức và cá nhân trong việc giảm thiểu tác động môi trường mà còn góp phần thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng doanh nghiệp và xã hội trong hành trình hướng tới tương lai bền vững.

Mô hình Lúa – Tôm phát thải thấp được khởi xướng bởi Kỹ sư Hồ Quang Cua, một nhân vật nổi tiếng với những đóng góp trong việc nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp và bảo vệ môi trường. Mô hình này tập trung vào việc cải tiến quy trình canh tác lúa ST25 kết hợp với nuôi tôm tại khu vực đồng bằng sông Cửu Long. Điểm nổi bật của mô hình là khả năng tận dụng hệ sinh thái đầm phá tự nhiên, giảm thiểu việc sử dụng phân bón hóa học, hạn chế chăn thả phá rừng ngập mặn. Nhờ đó, mô hình không chỉ giúp kiểm soát chặt chẽ lượng phát thải metan và CO₂ mà còn mang lại giá trị kinh tế cao hơn cho nông dân thông qua sản phẩm “lúa – tôm” đạt chứng nhận hữu cơ và có cơ hội tiếp cận thị trường cao cấp.

Cộng đồng chủ rừng Cao Quảng cũng được vinh danh nhờ nỗ lực phục hồi 8.800 ha rừng tự nhiên, một con số ấn tượng trong bối cảnh mất rừng và suy giảm đa dạng sinh học đang trở thành vấn đề toàn cầu. Trước đây, khu vực này từng là điểm nóng của việc khai thác rừng cạn kiệt. Tuy nhiên, sau khi được Nhà nước giao đất và giao rừng cho các hộ gia đình, Cộng đồng chủ rừng Cao Quảng đã thể hiện tinh thần đoàn kết và trách nhiệm cao trong việc bảo vệ, khoanh nuôi và tái sinh rừng. Ngoài ra, họ còn phát triển thêm diện tích rừng trồng có giá trị cao về tài nguyên và kinh tế. Các hoạt động bảo vệ rừng không chỉ tạo ra nguồn sinh kế ổn định cho người dân địa phương mà còn đóng góp vào việc hấp thụ CO₂, với ước tính mỗi hecta rừng có thể hấp thụ xấp xỉ 250 tấn CO₂ mỗi năm.

Tập đoàn TH cũng được vinh danh với thành tựu tiên phong trong việc đạt được trung hòa carbon theo tiêu chuẩn PAS2060. Hai công ty thành viên của tập đoàn, Công ty Cổ phần Sữa TH và Công ty TNHH Nước tinh khiết Núi Tiên, đã chính thức đạt được chứng nhận trung hòa carbon theo tiêu chuẩn PAS2060:2014 sau quá trình thẩm định và xác nhận bởi Control Union (Đức). Đây là hai đơn vị đầu tiên tại Việt Nam đạt được chứng nhận quốc tế này. Để đạt được thành quả này, Tập đoàn TH đã triển khai đồng bộ chuỗi giải pháp giảm phát thải tại nguồn như chuyển đổi năng lượng, cải tiến công nghệ, quản lý chất thải và nhựa, cùng với việc thực hành văn hóa xanh nội bộ. Phần lượng phát thải còn lại được bù đắp thông qua các dự án giảm phát thải và nâng cao hiệu quả năng lượng được chứng nhận quốc tế.

Việc vinh danh ba tấm gương tiêu biểu tại Diễn đàn Net Zero Việt Nam 2025 không chỉ là sự ghi nhận nỗ lực và tâm huyết của họ với môi trường mà còn đóng vai trò truyền cảm hứng mạnh mẽ cho cộng đồng doanh nghiệp và toàn xã hội. Thông qua những mô hình thành công này, chúng ta có thể nhân rộng những thực tiễn tốt, góp phần hiện thực hóa mục tiêu giảm phát thải và hướng tới tương lai bền vững cho Việt Nam.

Thị trường carbon đang nổi lên như một công cụ kinh tế quan trọng trong việc thúc đẩy chuyển đổi xanh, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững và đạt được phát thải ròng bằng ‘0’. Việt Nam hiện đang ở giai đoạn định hình nền móng thị trường carbon, với nhiều tiềm năng nhưng cũng đối mặt với không ít thách thức.

Trong diễn đàn gần đây về “Net Zero Việt Nam 2025: Thị trường carbon trong kỷ nguyên mới”, các chuyên gia đã tập trung thảo luận về tiềm năng và thách thức của thị trường carbon tại Việt Nam. Các chuyên gia chỉ ra rằng hệ thống đo đạc, báo cáo, thẩm định khí nhà kính (MRV) chưa đồng bộ và thiếu chuẩn hóa là một trong những thách thức lớn. Bên cạnh đó, hạn chế về nhận thức, nhân lực và tài chính đang khiến các doanh nghiệp gặp khó khăn khi tiếp cận thị trường này.

Hiện tại, nhiều doanh nghiệp chỉ hiểu đơn giản về giảm phát thải mà chưa thực sự ứng dụng công nghệ tuần hoàn tài nguyên để phát triển bền vững. Điều này đòi hỏi sự thay đổi trong cách tiếp cận và đầu tư vào công nghệ để đạt được mục tiêu phát triển bền vững.

Ông Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu, cho biết từ nay đến 2028, Việt Nam sẽ thí điểm cấp phát hạn ngạch miễn phí và vận hành sàn giao dịch carbon. Từ năm 2029, sẽ áp dụng đấu giá và kết nối quốc tế. Các bộ, ngành đang hoàn thiện hành lang pháp lý để đảm bảo tính minh bạch và tránh ảnh hưởng tới cam kết giảm phát thải quốc gia.

Các chuyên gia cũng khuyến nghị cần đầu tư vào nền tảng kỹ thuật và hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận tài chính, hướng tới mục tiêu Net Zero vào năm 2050. Điều này đòi hỏi sự tham gia tích cực của các doanh nghiệp và sự hỗ trợ từ chính phủ để đảm bảo sự phát triển bền vững.

Nhìn chung, thị trường carbon đang nổi lên như một công cụ quan trọng trong việc thúc đẩy chuyển đổi xanh và phát triển bền vững. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng ‘0’, Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý, đầu tư vào nền tảng kỹ thuật và hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận tài chính.