Ngành Thuế Việt Nam đã hoàn thành quá trình tái cơ cấu tổ chức bộ máy, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc tinh gọn và nâng cao hiệu quả hoạt động. Quá trình này không chỉ giúp giảm số lượng đơn vị cấp cục và cấp chi cục mà còn giảm đầu mối, tinh giản bộ máy và nâng cao chất lượng phục vụ người dân và doanh nghiệp. Mặc dù vậy, quá trình tổ chức lại bộ máy cũng gặp phải những khó khăn và vướng mắc, đặc biệt là về công tác quản lý thuế, điều kiện làm việc và chế độ chính sách cho công chức.

Toàn ngành Thuế đã chung sức đảm bảo việc vận hành theo mô hình tổ chức bộ máy mới tại cơ quan thuế các cấp được triển khai đồng bộ và hiệu quả. Các cơ quan thuế tại tỉnh, thành phố đã thực hiện tốt các nhiệm vụ được giao, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, cung cấp dịch vụ điện tử hỗ trợ người nộp thuế và xây dựng cơ sở dữ liệu về người nộp thuế. Công tác tuyên truyền hỗ trợ, kiểm tra và phối hợp với chính quyền địa phương trong công tác quản lý thuế cũng được đẩy mạnh.

Song song với những thành tựu đạt được, ngành Thuế cũng gặp phải một số khó khăn, vướng mắc trong quá trình tổ chức lại bộ máy. Việc di chuyển giữa các địa bàn, phối hợp với chính quyền địa phương trong công tác tổ chức và điều hành thu ngân sách gặp nhiều khó khăn do địa bàn quản lý phức tạp và trải rộng. Cơ sở vật chất, điều kiện làm việc của công chức tại một số trụ sở cũng gặp khó khăn do bị xuống cấp và hư hỏng.

Lãnh đạo Cục Thuế đã chỉ đạo quyết liệt và thống nhất toàn ngành quán triệt phương châm: tổ chức bộ máy phải tinh gọn nhưng không để bộ máy vận hành bị gián đoạn; tinh giản nhân sự nhưng phải tăng hiệu quả làm việc; thay đổi mô hình tổ chức nhưng vẫn giữ vững kỷ cương, trách nhiệm và chất lượng phục vụ. Nhiều cơ quan thuế đã chủ động phối hợp với chính quyền địa phương tạo điều kiện về chỗ ở, cải tạo cơ sở vật chất và bố trí nhà công vụ tại nơi làm việc cho những cán bộ công tác xa.

Song song với việc tổ chức bộ máy, ngành Thuế cũng tiến hành đào tạo, bồi dưỡng lại cán bộ theo vị trí việc làm mới, nâng cao kỹ năng quản lý, sử dụng công nghệ thông tin và tác phong công vụ. Nhờ sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ từ Trung ương đến địa phương, công cuộc tinh gọn tổ chức của ngành Thuế đã tạo chuyển biến tích cực về chất lượng hoạt động và tạo nền tảng vững chắc cho việc thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ tài chính – ngân sách mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó.

Ngành Thuế quản lý đối với 21 khoản thu, sắc thuế; trên 300 loại phí, lệ phí và các khoản thu khác của NSNN. Tổng thu ngân sách hàng năm do ngành thuế quản lý hiện nay đạt trên 1,7 triệu tỷ đồng, chiếm khoảng 87% tổng thu ngân sách nhà nước. Ngành Thuế có đối tượng quản lý rất lớn và đa dạng, gồm trên 1 triệu doanh nghiệp, tổ chức và trên 3,4 triệu hộ, cá nhân kinh doanh.

Chuyển đổi số đang ngày càng trở nên phổ biến và thiết yếu trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là trong hoạt động kinh doanh. Việc áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP đã mang lại kết quả vượt kỳ vọng sau hơn một tháng triển khai. Ngành thuế đã ghi nhận sự chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành vi tuân thủ của hộ kinh doanh, cho thấy việc áp dụng hóa đơn điện tử không chỉ giúp ghi nhận doanh thu đầy đủ và minh bạch mà còn tạo nền tảng để hộ kinh doanh tiếp cận công nghệ, thay đổi hành vi và từng bước chuyển đổi mô hình hoạt động.

Tính đến hết tháng 6/2025, cả nước có 47.078 hộ kinh doanh đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử, đạt 125,3% so với mục tiêu. Từ khi triển khai đến hết tháng 6/2025, có 238.942 cơ sở kinh doanh đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền. Riêng 6 tháng đầu năm 2025, đã có 145.929 cơ sở kinh doanh đăng ký sử dụng, trong đó có 45.247 hộ kinh doanh theo phương pháp khoán có doanh thu từ 1 tỉ đồng/năm trở lên đã áp dụng, cơ bản hoàn thành theo quy định tại nghị định 70/2025/NĐ-CP.

Ông Mai Xuân Thành, Cục trưởng Cục Thuế, đánh giá: “Kết quả thực tế triển khai đã khả quan hơn mọi kịch bản dự báo. Việc áp dụng hóa đơn điện tử không chỉ ghi nhận doanh thu đầy đủ, minh bạch mà còn tạo nền tảng để hộ kinh doanh tiếp cận công nghệ, thay đổi hành vi và từng bước chuyển đổi mô hình hoạt động”. Ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế, cũng cho rằng việc triển khai hóa đơn điện tử từ máy tính tiền đã giúp các hộ kinh doanh bước đầu làm quen với quy trình số hóa, tiết kiệm thời gian, hạn chế rủi ro trong quản lý thuế và tăng tính chủ động trong hoạt động kinh doanh hằng ngày.

Nhìn nhận sâu hơn dưới góc độ chiến lược và hệ thống, ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính – Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi, cho rằng việc hộ kinh doanh đăng ký và sử dụng hóa đơn điện tử vượt 25,3% so với chỉ tiêu đề ra, không chỉ là một con số vượt kỳ vọng, mà là minh chứng rõ ràng cho sự chuyển mình mạnh mẽ trong tiến trình chuyển đổi số ngành thuế. “Trong dài hạn, nền tảng dữ liệu từ hóa đơn điện tử sẽ giúp Nhà nước thiết kế chính sách tài khóa vi mô hóa, hỗ trợ đúng đối tượng, đồng thời mở rộng khả năng tiếp cận tín dụng, ngân hàng và các dịch vụ tài chính cho hộ kinh doanh – từng bước đưa họ trở thành những chủ thể kinh tế chính quy, hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế số toàn diện và bền vững” – ông Huy phân tích.

Hộ kinh doanh sẵn sàng tiếp cận phương thức mới. Chị Nguyễn Thị Hồng, chủ một cửa hàng kinh doanh quần áo tại Tây Hồ, Hà Nội, chia sẻ: “Lúc đầu tôi cũng lo lắng vì không quen thao tác máy tính tiền, cũng sợ bị cơ quan thuế kiểm tra nhiều hơn. Nhưng sau khi được cán bộ thuế hướng dẫn tận nơi, tôi thấy phần mềm khá dễ dùng. Bây giờ ghi nhận doanh thu cũng minh bạch, cuối ngày xem lại không sợ nhầm”. Ông Trần Văn Hưng, chủ một cửa hàng giày dép tại Cầu Giấy, Hà Nội, cũng bày tỏ sự thoải mái khi sử dụng hóa đơn điện tử: “Tôi tưởng sẽ phải mua máy móc đắt đỏ, phần mềm khó dùng. Nhưng thực tế, khi được hỗ trợ cài đặt, tôi thấy cũng không quá khó. Hơn nữa, cũng không cần nộp giấy tờ như trước”.

Thực tế, nhiều hộ kinh doanh ban đầu có lo ngại về việc sử dụng hóa đơn điện tử sẽ làm lộ doanh thu cao hơn mức khoán trước đây và bị truy thu thuế. Tuy nhiên, ông Nguyễn Tiến Minh, Phó Trưởng Thuế TP Hà Nội, khẳng định: “Ngành thuế không thực hiện việc truy thu đối với các chênh lệch doanh thu phát sinh do thay đổi phương thức ghi nhận. Đối với hộ kinh doanh khoán, nếu doanh thu tăng trên 50%, họ chỉ cần thông báo để điều chỉnh mức khoán cho phần thời gian còn lại của năm”. Đồng thời, để kiểm soát rủi ro và đảm bảo công bằng, ngành thuế đang phối hợp với các nền tảng trung gian thanh toán, vận chuyển để đối soát dữ liệu, thực hiện quản lý theo cơ sở thông tin thay vì cảm tính.

Ngành thuế chuyển động sát nhu cầu thực tế. Ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế, cho biết ngành thuế đang nghiên cứu giải pháp kê khai đơn giản qua điện thoại thông minh hoặc thiết bị di động cá nhân, với mục tiêu giúp ngay cả những người không am hiểu công nghệ cũng có thể thao tác dễ dàng. “Điều quan trọng là các bước phải sát với nhu cầu thực tế, dễ hiểu, dễ làm, không gây áp lực tâm lý hay thủ tục không cần thiết” – ông Sơn nhấn mạnh.

Kết quả khảo sát do VCCI thực hiện với gần 1.400 hộ được công bố ngày 10/7 cho thấy: 73% hộ cho biết thiếu kỹ năng sử dụng công nghệ; 53% lo ngại thủ tục rườm rà; 49% gặp khó khăn trong thay đổi thói quen; 37% thiếu thời gian và chi phí đầu tư thiết bị; 51% chưa từng được cơ quan thuế hướng dẫn cụ thể. Theo ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký, Trưởng ban Pháp chế VCCI, cần nhìn nhận đây là giai đoạn chuyển đổi quan trọng và không tránh khỏi va vấp. “Việc thiếu kiến thức công nghệ, tâm lý e ngại hay không nắm rõ chính sách là điều dễ hiểu với nhóm hộ kinh doanh nhỏ, hoạt động lâu năm theo lối quen. Điều cần thiết là có giải pháp thiết thực, phân nhóm hỗ trợ rõ ràng” – ông Tuấn nói.

Từ kết quả khảo sát và nghiên cứu, nhóm chuyên gia VCCI kiến nghị không hồi tố truy thu, xử phạt, tịch thu đối với giai đoạn trước khi hộ áp dụng hóa đơn điện tử. Đồng thời bổ sung quy định phù hợp hơn về kế toán, hóa đơn, chứng từ cho nhóm hộ nhỏ.