Thị trường carbon đang nổi lên như một cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc giảm phát thải khí nhà kính và đạt được lợi ích đa bên. Tuy nhiên, con đường đến với thị trường carbon vẫn còn nhiều thách thức cần vượt qua.

Tại xã Cao Quảng, tỉnh Quảng Bình, các hộ dân đang tích cực bảo vệ và phục hồi rừng, gắn liền với hệ sinh thái bền vững. Trong khi đó, tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long, hàng vạn nông hộ đang triển khai thí điểm các mô hình trồng lúa phát thải thấp. Những thực hành đơn giản như xử lý rơm rạ sau thu hoạch để tái sử dụng hoặc làm phân bón, luân canh lúa – tôm, lúa – hoa màu hay bón lót phân lân trước khi gieo hạt không chỉ giúp ruộng lúa đạt chất lượng cao, ít sâu bệnh mà còn hạn chế tác động tiêu cực tới môi trường.

Cộng đồng chủ rừng Cao Quảng, những nông hộ canh tác lúa bền vững tại miền Tây cùng nhiều cá nhân, tổ chức đang triển khai những giải pháp giảm phát thải đang eagerly chờ đợi thị trường carbon được khởi động để nhận về những giá trị tương xứng với công sức và nỗ lực của họ.

Theo kế hoạch của Chính phủ, thị trường carbon sẽ được vận hành thí điểm từ năm nay và tiến đến vận hành chính thức vào năm 2029. Thị trường carbon là cơ chế cho phép trao đổi, thương mại hóa chứng nhận giảm phát thải (CERs). Một tín chỉ carbon tương đương với quyền phát thải một tấn khí CO2. Việc giảm phát thải khí nhà kính có thể mang lại lợi ích tài chính cho các tổ chức, cá nhân thực hiện.

Tuy nhiên, để thị trường carbon phát triển, cần hoàn thiện khung khổ pháp lý và kỹ thuật. Hiện nay, đã có 80 quốc gia trên thế giới sử dụng cơ chế định giá carbon, chủ yếu dưới hình thức đánh thuế carbon và thị trường carbon. Việt Nam có tiềm năng bán được 57 triệu tín chỉ carbon mỗi năm, thu về khoảng 300 triệu USD. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, cần sự chuẩn bị và triển khai đồng bộ các điều kiện cần thiết.

PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Phó viện trưởng Viện Chiến lược, chính sách nông nghiệp và môi trường, cho biết, Quyết định 232 đã định hướng chiến lược tổng thể, mục tiêu cụ thể và các nhóm nhiệm vụ then chốt để vận hành thị trường carbon. Tuy nhiên, khung khổ pháp lý này vẫn chưa hoàn thiện và còn thiếu nhiều yếu tố để thiết lập một thị trường carbon đúng nghĩa.

TS. Lê Xuân Nghĩa, Viện trưởng Viện Tư vấn phát triển, cũng bày tỏ sự mong đợi về việc thị trường carbon được triển khai. Ông nhấn mạnh rằng thị trường carbon sẽ là một cơ hội mới cho các tổ chức và cá nhân tham gia vào việc giảm phát thải khí nhà kính.

Ông Phạm Hồng Lượng, Phó cục trưởng Cục Lâm nghiệp và kiểm lâm, thừa nhận rằng việc tính toán tín chỉ carbon không phải là điều đơn giản và đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Lãnh đạo Cục Lâm nghiệp và kiểm lâm kỳ vọng giai đoạn từ nay đến 2029 sẽ có thể kịp chuẩn bị các điều kiện cần thiết về thể chế, chính sách và mong muốn có sự đầu tư, hoàn thiện đồng bộ để hoàn thiện các yếu tố về công nghệ, năng lực triển khai và các điều kiện hỗ trợ thị trường tín chỉ carbon.

Việt Nam đang tích cực xây dựng thị trường carbon để đạt được mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính và bảo vệ môi trường. Việc hình thành thị trường carbon ở Việt Nam là một bước tiến quan trọng trong việc thực hiện các mục tiêu giảm phát thải và bảo vệ môi trường, đồng thời tạo ra cơ hội kinh tế mới cho các tổ chức và cá nhân tham gia vào việc giảm phát thải khí nhà kính.

Các chuyên gia hy vọng rằng với sự chuẩn bị và triển khai đồng bộ các điều kiện cần thiết, thị trường carbon sẽ được vận hành thành công, mang lại lợi ích cho cả môi trường và nền kinh tế. Việc giảm phát thải khí nhà kính không chỉ là trách nhiệm của một quốc gia mà còn là cơ hội để Việt Nam tham gia vào các nỗ lực toàn cầu trong việc bảo vệ môi trường và chống biến đổi khí hậu.

Thị trường carbon đang nổi lên như một công cụ kinh tế quan trọng trong việc thúc đẩy chuyển đổi xanh, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững và đạt được phát thải ròng bằng ‘0’. Việt Nam hiện đang ở giai đoạn định hình nền móng thị trường carbon, với nhiều tiềm năng nhưng cũng đối mặt với không ít thách thức.

Trong diễn đàn gần đây về “Net Zero Việt Nam 2025: Thị trường carbon trong kỷ nguyên mới”, các chuyên gia đã tập trung thảo luận về tiềm năng và thách thức của thị trường carbon tại Việt Nam. Các chuyên gia chỉ ra rằng hệ thống đo đạc, báo cáo, thẩm định khí nhà kính (MRV) chưa đồng bộ và thiếu chuẩn hóa là một trong những thách thức lớn. Bên cạnh đó, hạn chế về nhận thức, nhân lực và tài chính đang khiến các doanh nghiệp gặp khó khăn khi tiếp cận thị trường này.

Hiện tại, nhiều doanh nghiệp chỉ hiểu đơn giản về giảm phát thải mà chưa thực sự ứng dụng công nghệ tuần hoàn tài nguyên để phát triển bền vững. Điều này đòi hỏi sự thay đổi trong cách tiếp cận và đầu tư vào công nghệ để đạt được mục tiêu phát triển bền vững.

Ông Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu, cho biết từ nay đến 2028, Việt Nam sẽ thí điểm cấp phát hạn ngạch miễn phí và vận hành sàn giao dịch carbon. Từ năm 2029, sẽ áp dụng đấu giá và kết nối quốc tế. Các bộ, ngành đang hoàn thiện hành lang pháp lý để đảm bảo tính minh bạch và tránh ảnh hưởng tới cam kết giảm phát thải quốc gia.

Các chuyên gia cũng khuyến nghị cần đầu tư vào nền tảng kỹ thuật và hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận tài chính, hướng tới mục tiêu Net Zero vào năm 2050. Điều này đòi hỏi sự tham gia tích cực của các doanh nghiệp và sự hỗ trợ từ chính phủ để đảm bảo sự phát triển bền vững.

Nhìn chung, thị trường carbon đang nổi lên như một công cụ quan trọng trong việc thúc đẩy chuyển đổi xanh và phát triển bền vững. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng ‘0’, Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý, đầu tư vào nền tảng kỹ thuật và hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận tài chính.