Nội dung chính
Vụ án Trương Mỹ Lan – Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát – cùng đồng phạm (giai đoạn 2) vừa được Tòa án Nhân dân TP.HCM xét xử đã gây chấn động dư luận với các tội danh nghiêm trọng: lừa đảo chiếm đoạt tài sản, vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới và rửa tiền. Được Bộ Tư pháp đánh giá là “điển hình, nổi cộm” trong báo cáo nghiên cứu về xử lý tội phạm rửa tiền có nguồn gốc từ tham nhũng, vụ án này phơi bày con số khổng lồ hơn 445.748 tỷ đồng bị “rửa,” trở thành hồi chuông cảnh báo về sự tinh vi của loại hình tội phạm này tại Việt Nam.
Tham nhũng: Dòng tiền “bẩn” len lỏi khắp nơi
Theo phân tích của Bộ Tư pháp, các vụ án tham nhũng gần đây đều có điểm chung: số tiền chiếm đoạt lên đến hàng trăm, thậm chí hàng ngàn tỷ đồng. Những khoản tiền này được sử dụng linh hoạt, từ chi tiêu cá nhân, mua bất động sản, xe sang, đến đầu tư kinh doanh hoặc “rửa” qua các hoạt động từ thiện nhằm đánh bóng hình ảnh. “Đây là những biểu hiện rõ rệt của hành vi rửa tiền,” báo cáo khẳng định.
Nguy hiểm hơn, tội phạm tham nhũng ngày càng có xu hướng tẩu tán tài sản ra nước ngoài. Khi cơ quan chức năng phát hiện, phần lớn tài sản đã được chuyển đổi dưới danh nghĩa người thân hoặc đầu tư vào các dự án lớn, khiến nỗ lực thu hồi của cơ quan điều tra – dù phối hợp chặt chẽ với địa phương để kê biên, phong tỏa – vẫn gặp nhiều trở ngại.
Đại án kinh tế: Những vết nứt lớn
Báo cáo của Bộ Tư pháp liệt kê hàng loạt vụ án kinh tế đình đám, minh họa sự phức tạp của tội phạm tham nhũng và rửa tiền. Vụ án tại PVN và PVC do Trịnh Xuân Thanh cầm đầu gây thiệt hại hơn 119 tỷ đồng, tham ô 13 tỷ đồng, đồng thời làm đội vốn dự án lên gần 10.000 tỷ đồng. “Mức độ nghiêm trọng của vụ việc vượt xa con số thống kê,” báo cáo nhận định.
Các vụ án khác như Hà Văn Thắm tại Ocean Bank, “đại án chuyến bay giải cứu” tại Cục Lãnh sự, vụ Việt Á, vụ Phan Văn Anh Vũ hay Trần Phương Bình tại Ngân hàng Đông Á cũng được nhắc đến như những “tảng băng trôi” trong bức tranh kinh tế. “Số lượng vụ án tham nhũng gia tăng chóng mặt, đặt bài toán thu hồi tài sản vào thế cấp bách,” nhóm chuyên gia nhấn mạnh.
Trương Mỹ Lan: “Trùm cuối” của đế chế rửa tiền
Vụ Trương Mỹ Lan nổi lên như một đỉnh cao của tội phạm rửa tiền. Với hơn 445.748 tỷ đồng bị “rửa,” bà Lan cùng 9 đồng phạm đã bị kết án từ 2 đến 12 năm tù. Vụ án không chỉ gây sốc bởi quy mô mà còn đặt dấu hỏi lớn về khả năng kiểm soát tài sản và dòng tiền trong hệ thống pháp luật Việt Nam hiện nay.
Tội phạm “trí thức” và những lỗ hổng chết người
Bộ Tư pháp nhận định, tội phạm tham nhũng giờ đây mang tính “trí thức,” am hiểu luật pháp và tận dụng triệt để các kẽ hở để phạm tội. Họ rửa tiền qua việc mua bất động sản, xe sang đứng tên người thân, đầu tư dự án hoặc tẩu tán ra nước ngoài bằng tiền mã hóa như Bitcoin – một lĩnh vực pháp luật Việt Nam còn bỏ ngỏ.
“Khi cơ quan chức năng vào cuộc, tài sản thường đã được hợp thức hóa hoặc biến mất,” báo cáo cảnh báo. Dù các quan chức cấp cao có thể rửa tiền xuyên biên giới, phần lớn tội phạm trong nước vẫn chọn cách truyền thống như mua sắm tài sản giá trị lớn.
Chống rửa tiền: Lối đi nào phía trước?
Để đối phó, Bộ Tư pháp nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phòng ngừa tội phạm nguồn, đặc biệt là tham nhũng. Dù pháp luật Việt Nam đã phần nào đáp ứng chuẩn mực quốc tế, các chuyên gia cho rằng cần hoàn thiện cơ chế kiểm soát tài sản, thu nhập – áp dụng cho cả cán bộ lẫn người dân. Thanh toán không dùng tiền mặt, quản lý thuế chặt chẽ và đăng ký tài sản giá trị được xem là những “vũ khí” cần thiết.
Sự phát triển của tiền mã hóa đặt ra thách thức mới. “Đây là kẽ hở nguy hiểm nếu không có khung pháp lý rõ ràng,” nhóm nghiên cứu lo ngại. Đồng thời, việc tách biệt hai tội danh “Chứa chấp, tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có” và “Rửa tiền” gây khó khăn trong xử lý. Các chuyên gia đề xuất hợp nhất để đảm bảo tính thống nhất và hiệu quả.
Tài sản “bẩn” vẫn tìm cách thành “sạch”
Từ những bản án nghiêm khắc trong vụ Trương Mỹ Lan đến hàng loạt đại án khác, Việt Nam đang thể hiện quyết tâm mạnh mẽ trong cuộc chiến chống tham nhũng và rửa tiền. Nhưng để ngăn chặn triệt để dòng tiền “bẩn” biến thành “sạch,” cần hơn nữa một hệ thống pháp lý vững chắc, sự phối hợp đồng bộ và ý thức trách nhiệm từ toàn xã hội. Cuộc chiến này, rõ ràng, vẫn còn là một bài toán chưa có lời giải trọn vẹn.
Theo: Dân trí